معاد شناسی

معرفی کتاب معاد شناسی

مرحوم علامه آیة‌الله سیّدمحمدحسین‌ حسینی طهرانی دارای آثار متعددی در علوم و معارف اسلام می‌باشند از جمله دورۀ ده جلدى «معاد شناسی» که در آن به تبیین كيفيّت سير انسان در دنيا و انتقال او به آخرت و حركت مرحله به مرحله او به سوى خداوند پرداخته‌اند.

وجه تمایز این اثر با سایر آثار در این است که

اولاً ایشان معاد را نه بازگشت به دنیا بلکه بنا به آیات شریفه‌ای چون «إِلَيْهِ تُرْجَعُون‌» ^[۱] و «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ» ^[۲] بازگشت به حضرت حق می‌دانند. (بیش از ۱۶۰ آیۀ قرآن صراحتاً این معنا را افاده می‌کنند.)

ثانیاً محور اصلی کتاب معادشناسی قرآن و روایات اهل بیت می‌باشد تا آنجا که این اثر را حقیقتاً می‌توان دایرةالمعارفی قرآنی ـ روایی در موضوع معاد دانست.

ثالثاً در پاره‌ای از موارد این کتاب به تبیین اندیشه‌های عرفانی ـ فلسفی پرداخته و در حدّ شایسته‌ای میان این معارف با آورده‌های قرآن و عترت جمع نموده است.

مباحث اصلى کتاب

اركان اصلى مباحث اين کتاب را محورهاى زير تشكيل داده است :

• ۱. معنى دنيا.
• ۲. حقيقت مرگ و كيفيّت قبض‌روح.
• ۳. خصوصيّات عالم قبر و برزخ.
• ۴. معنى قيامت و نفخ صور و علائم آن.
• ۵. إثبات معاد‌جسمانى عنصرى.
• ۶. عالم حشر و نشر و حساب و كتاب.
• ۷. حقيقت صراط و ميزان.
• ۸. شفاعت و مسائل آن.
• ۹. واقعيّت بهشت و جهنّم و مكان آن دو.
• ۱۰. كيفيّت خلود و زندگى ابدى در بهشت يا جهنّم.

منتخبى از عناوين اين کتاب:

• ۱. فرد مؤمن بر پايۀ توجّه به خدا و اتّكاء بر ابديّت زندگى مى‌كند ، و فرد كافر بر پايۀ خواهش‌هاى نفسانى و زندگى موقّت دنيا.
• ۲. دين از طرف خدا آمده تا به انسان بگويد تو مُهمَل نيستى، موجود جدا از آفريدگار نيستى؛ براى مقصدى آمده‌اى و به جهت خاصّى حركت دارى.
• ۳. مردن، تطهير و تزكيه است.
• ۴. ملك‌الموت مانند آينه‌اى است كه فردِ محتضر باطن خود را در آن مى‌بيند.
• ۵. ايمان به خدا در حال مرگ و رفع حجابهاى غيبى فائده ندارد؛ بايستى قبل از آن ايمان آورد.
• ۶. مرگ موجب مى‌شود خوبى‌ها و زشتى‌هاى انسان از هم جدا شده هر كدام به اصل خود بپيوندد.
• ۷. سؤال نكير و منكر از باطن انسان است لذا در آن عالم دروغگوئى امكان ندارد.
• ۸. بسيارى از توقّعات و انتظارات مردم ناشى از خودبزرگ بينى است.
• ۹. نفوس ناقصه در عالم برزخ تكامل دارند.
• ۱۰. فرشتگان ، واسطه در ادارۀ امور عالم هستند.
• ۱۱. قیامت محلّ ادراک توحید و عظمت نامتناهی خداوند است.

مباحث فرعی

در لابه‌لای مباحث اين کتاب ، از مطالب ذيل نیز بحث و تحليل به ميان آمده است :

كيفيّت عملكرد فرشتگان ـ عاقبت مستضعفين فكرى ـ لحوق و إلحاق ـ مُثُل‌أفلاطونيّه ـ تجسّم‌ أعمال ـ ماجرای ذوالقرنين- جريان اصحاب‌كهف ـ حكمت خلق‌شيطان ـ شبهۀ آكل و مأكول ـ محشور شدن حيوانات ـ كيفيّت أسفار‌أربعه ـ حالات مُخلَصين و مُقرَّبين و صفات انسان‌كامل ـ أخبار طينت و مسأله جبر و اختيار ـ شهادت اعضاء و جوارح در محشر ـ معنى حبط‌ اعمال ـ مراد از عقبات در صراط ـ حقيقت اُمّ الكتاب و لوح محفوظ و مقام محمود و لواء حمد ـ معنى حوض كوثر و نهرهاى بهشت ـ حقيقت زمان و نسبيّت آن.

پانویس