پیشنهادهای حیاتی علامه طهرانی در آغاز پیروزی

منبع: آیت نورصفحه ۳۲۸ تا ۳۳۵

پیشنهادهای حیاتی علامه طهرانی در آغاز پیروزی

ارائه طرحهاى حياتى و اساسى در آغاز پيروزى‌

اصولًا انقلاب‌ها در روزهاى نخستين پيروزى در يك دوره بحرانى انتقال قدرت بسر مى‌برند، و مسؤولان حركتهاى انقلابى كمتر فرصت تأمّل روى مسائل حسّاس و كليدى را پيدا مى‌كنند و بيشتر سرگرم حلّ معضلات مقطعى و موردى هستند؛ و از سوى ديگر روزها و ماههاى نخستين پيروزى انقلاب حال و هوائى دارد كه ميتوان تغييرات بنيادى و اساسى را با اندك هزينه‌اى با استفاده از شور و خروش انقلابى مردم و فضاى مناسب حاكم بر جامعه بوجود آورد و مستحكم ساخت. و تجربه نيز نشان داده كه آنچه در آن زمان اتّفاق افتاده، به نام ارزشها و يادگارهاى انقلاب مورد توجّه عامّه مردم قرار داشته و بيش از حركت‌هاى ديگر پايدار مانده و بعدها هم نهادينه كردن آنها آسانتر و پذيرفتنى‌تر است.

از اين رو در حالى كه در روزهاى نخستين پيروزى انقلاب توجّه به اين مسائل كليدى و حسّاس از سوى مسؤولين بخاطر گرفتارى به مسائل روزمرّه انقلاب و حوادث غير پيش‌بينى شده كم بوده، حضرت آقا با عنايت خاصّى در صدد اين تغييرات بنيادين در زمينه‌هاى مختلف بر مى‌آيند كه به علّت تراكم اشتغالات رهبرى معظّم انقلاب در يكى دو جلسه خصوصى موفّق به طرح گسترده همه نظرات خود نمى‌شوند.

امّا با وجود اين از پا ننشسته و كنار نمى‌كشند و نمى‌گويند وظيفه رهبران‌ انقلاب است كه از نظر صاحب نظران متعبّد و كاردان و اسلام شناس استفاده كنند و آنانرا به ميدان همكارى دعوت نمايند، هر وقت آمدند ما هم همكارى مى‌كنيم؛ خير، بلكه مثل برادرى دلسوز و مهربان تلاش وافر مى‌كنند كه قبل از گذشت فرصت و سرد شدن حرارت انقلاب و عادى شدن حال مردم طرحهاى خود را به رهبر انقلاب مرحوم آية الله خمينى منتقل نمايند.

و هنگامى كه به نتيجه مطلوب نمى‌رسند، نظرات خود را در قالب يك طرح بيست مادّه‌اى توسّط آية الله شهيد مطهّرى به ايشان منتقل مى‌نمايند كه البتّه مرحوم مطهّرى هم موفّق به تشريح همه بيست مورد نمى‌شوند، و در صدد بيان تدريجى نظرات ايشان بوده‌اند كه به شهادت مى‌رسند. در تقويم يادداشت كارهاى روزانه ايشان كه پس از شهادت، همراه ايشان يافت شد، يكى از مسائلى كه براى مطرح ساختن با رهبر فقيد انقلاب يادداشت كرده بودند، نظريّه آقا راجع به طرح حجاب زنان است؛ كه شهيد مطهّرى در يادداشت خود از آن به عنوان «پيشنهاد آقاى تهرانى و حجاب استاندارد شده» نام برده‌اند.

بارى ايشان اين موارد بيست گانه را در نوشتجات خود ذكر نموده و توضيح داده‌اند؛ كه با تفكّر در هر مادّه ميتوان به عمق اسلام شناسى و فهم صحيح، اصيل و موشكافانه ايشان از دين، و نيز به دقّت، هوشيارى، آزاد انديشى و آينده نگرى ايشان پى برد. و ما بجهت رعايت اختصار فقط به نقل فهرست گونه آن موارد اكتفا مى‌كنيم و تحليل و بررسى را بعهده خود خوانندگان ميگذاريم؛ تا اين مطلب بدست آيد كه آن مواردى كه عمل شده است چقدر كار ساز و حياتى بوده و تأثير گذارى فوق العاده در حفظ و صيانت نظام اسلامى داشته، و آن مواردى كه عمل نشده است چه خلأهائى را در جامعه بوجود آورده است.

البتّه اين بدين معنا نيست كه اين موارد فقط به ذهن شريف ايشان رسيده‌ است؛ ولى سابقه‌اى از ديگران در اين محور و در آن زمان در دست نداريم، و اگر هست بسيار اندك و ناچيز مى‌باشد.

و امّا بيان فهرست‌وار موادّ پيشنهادى، بدينقرار است:

فهرست موادّ پيشنهادى به رهبر انقلاب‌

إقامه نماز جمعه.

ازدواج پسران و دختران در اوّل بلوغ، بر اساس يك برنامه وسيع و منظّم و مدوّن.

حجاب صحيح استاندارد براى زنان؛ با تعيين تمام خصوصيّات: شكل و اندازه و رنگ و ...

مقاومت ملّى (تجهيز و آمادگى جوانان متعهّد، براى دفاع در سراسر كشور؛ غير از نظام اجبارى ارتش).

لزوم تعليمات نظامى اجبارى براى عموم (افراد پانزده تا چهل سال).

مجهّز شدن علماء و فقهاء و فضلاء اسلام به اسلحه كمرى؛ بجهت ضامن اجرا داشتن براى امر به معروف و نهى از منكر.

ساعت اسلامى: ساعت غروب كوك كه مبدأ شروع آن غروب آفتاب است.

إعلام تاريخ هجرى قمرى به عنوان تاريخ رسمى كشور؛ و عدم مشروعيّت تاريخ شمسى.

تغيير شكل لباس و كلاه و علامت‌ها و مدال‌هاى نظاميان، و تطبيق آن با موازين اسلامى.

تصحيح طريقه شهريّه طّلاب (تأمين و توزيع آن).

منع استعمال دخانيات، و إعلام حرمت آن.

متّحد الشّكل شدن مردم به لباس اسلامى و سرپوش اسلامى، در برابر لباس و كلاه كفر (براى مردان و زنان).

پوشيدن رداء به جاى عبا، با رنگ سپيد يا نزديك به سپيد؛ و تبديل‌علامت سياه سيادت به علامت سبز.

رايگان كردن امور پزشكى.

رايگان كردن امور تحصيلى.

استخدام معلّمين و متخصّصين از خارج؛ و منع اعزام محصّل به خارج از كشور.

إعلان اذان در مواقيت پنجگانه در سراسر كشور، و تعيين محل‌هاى مختلف در شهرستان‌ها براى رؤيت هلال در شب اوّل ماه، و اطّلاع به حاكم شرع.

برگرداندن زندگى إسراف و إتراف و تبذير، به زندگى سالم و ساده.

ترغيب امّت مسلمان به «مَهر السُّنّة» در مهريّه دختران. (مهر السّنّة، مهريّه حضرت فاطمه زهراء سلام الله عليها است كه رسول خدا صلّى الله عليه و آله آنرا به عنوان مهريّه بانوان امّت خود سنّت فرمود؛ و مطابق است با پانصد درهم شرعى معادل با سيصد و پنجاه مثقال شرعى و معادل دويست و شصت و دو و نيم مثقال صيرفى از نقره مسكوك.)

برداشتن تكدّى و گدائى.

تطبيق دادن امور ادارى با امور شرعى (و تنظيم وقت‌ها با ساعات نماز و روزه و غيرهما)، و برداشتن احتياطاتى كه در رساله‌هاى عمليّه موجب عسر و حرج ميشود.

بارى، و امّا آنچه از ميان تمامى اين موارد در آن برهه حسّاس و بحرانى كشور، مهّم‌تر و فورى‌تر بوده است مسأله اقامه نماز جمعه بوده است كه درباره آن اينچنين توضيح داده‌اند:

تأكيد بر نماز جمعه‌

«... آقاى مطهّرى با ما رفت و آمد داشت. يك روز من به ايشان گفتم: ميدانيد قضيّه چيست؟ قضيّه مهم، نماز جمعه است. نماز جمعه خيلى مهمّ‌ است و فورا بايد اقامه شود؛ و اگر اقامه نشود خطر جدّى مملكت را تهديد ميكند. چون الآن تمام اين گروهكها و احزاب همه مشغولند به نمايش دادن خودشان و پيوسته قوا و افراد خود را زياد مى‌كنند. مثلًا در روز وفات دكتر مصدّق طرفداران او سى هزار نفر را از طهران حركت داده بودند براى احمدآباد و در آنجا شعارهائى داده بودند بعنوان ملّيّت، يعنى عليه دستگاه آية الله خمينى كه دستگاه ايشان تقدّس و روحانيّت بود. همچنين احزاب ديگر هم فعّاليّت ميكردند.

و اگر نماز جمعه تشكيل بشود اينها بكلّى از بين مى‌رود.

نماز جمعه‌اى كه تشكيل ميشود ديگر صحبت از صد نفر و پانصد نفر نيست، بلكه نمازى است كه همه ملّت در آن شركت مى‌كنند.

البتّه اين حرفها را آن وقت ما مى‌زديم كه يك نماز جمعه در طهران نبود، يعنى اسمى هم از اين حرفها نبود. و ما هم در مسجد قائم شروع كرديم به بحث كردن از وجوب عينىِ تعيينى نماز جمعه. يعنى تعيينا نماز جمعه واجب است. شبها در هفت جلسه همين موضوع نماز جمعه را بحث كرديم. و حتّى يك شب گفتم: هر كس كه حاضر است با من مباحثه تلويزيونى كند از نقطه نظر وجوب نماز جمعه، بنده حاضرم! يك مباحثه فقهى در پشت تلويزيون انجام ميدهيم تا معلوم شود الآن نماز جمعه وجوب تعيينى دارد يا ندارد؟

و به مرحوم شهيد مطهّرى گفتم: شما كه به قم مشرّف ميشويد و به خدمت آية الله خمينى مى‌رسيد، من بيست مادّه دارم؛ اين بيست مادّه را بايد به ايشان بگوئيد:^[۱]

يكى از آنها وجوب عينى تعيينى نماز جمعه است. آية الله خمينى خود يك شخص فقيه هستند، درسهاى آية الله آقاى حاج شيخ عبد الكريم حائرى را ديده‌اند، و درسهاى آية الله آقاى بروجردى را ديده‌اند و شايد چندين دوره صلوة جمعه را ديده‌اند؛ و روى آن موازين كلّى امروز وجوب عينى تعيينى نماز جمعه هيچ جاى شبهه نيست، و ايشان بايد نماز جمعه را اقامه كنند».

سرنوشت طرحها و نماز جمعه‌

«بارى ما اين بيست مادّه را به مرحوم شهيد مطهّرى داديم. و آقاى مطهّرى در مورد حجاب زنان و تغيير پوشش به شكل صحيح حتّى درباره خود ايشان، گفتند: من اين را چگونه به ايشان بگويم؟ آيا از قول شما بگويم؟ گفتم: بگوئيد.

و ايشان هم پس از اينكه رفته بودند قم خدمت آية الله خمينى، راجع به نماز جمعه پيشنهاد كرده بودند. آية الله گفته بودند: آخر، الآن آقاى حاج شيخ محمّد على اراكى در قم نماز ميخوانند، من به ايشان چه بگويم؟ آقاى مطهّرى گفته بودند: ايشان نماز را به شما تقديم مى‌كنند.

آية الله خمينى گفته بودند: من چگونه از خانه بيرون بروم؟ اين مردم ماشين را تكّه تكّه مى‌كنند. چون همان زمانى بود كه علاقه مردم بسيار شديد بود. البتّه بحمد الله علاقه مردم در تمام طول اين چند سال شديد بود، لذا ايشان از منزل بيرون نمى‌آمدند؛ و در جريان تشييع جنازه‌شان كه ديديد كه چه كردند، بطورى كه اصلًا جنازه در خطر بود كه در زير دست و پا بكلّى مفقود بشود و از بين برود.

و خلاصه فرموده بودند: من چطور از خانه بيرون بيايم؟ مرحوم مطهّرى گفته بودند: نه اينها مهم نيست، بالأخره انسان راههائى برايش درست ميكند. و لو يك جلسه هم شده شما نماز جمعه را اقامه بكنيد، و بعد هم به ديگرى‌ مى‌سپاريد، داعى ندارد كه خودتان شركت كنيد ...

بالأخره چند ماه گذشت تا ايشان براى نماز جمعه تصميم گرفتند. چون مرحوم مطهّرى را بعد از يك هفته به شهادت رسانيدند. و اوّلين نماز جمعه‌اى كه بدستور ايشان رسما در طهران تشكيل شد مرحوم آقاى سيّد محمود طالقانى در دانشگاه انجام دادند، و ايشان هم يك ماه بيشتر عمر نكردند، و بعد آية الله منتظرى، و بعد هم جناب آقاى خامنه‌اى كه تا الآن الحَمد لِلّه نماز جمعه برقرار است.

بله، نماز جمعه خيلى مهم است. اصلًا حكومت اسلام بى نماز جمعه متصوَّر نيست. از زمان رسول الله تا بحال هر حاكمى كه آمده اوّل نماز جمعه را بدست گرفته. و اصولًا تشكيل نماز جمعه واجب است براى همه مردم؛ چه در زمان حكومت اسلام و چه در زمان غير حكومت اسلام. و در زمان غير حكومت اسلام مردم گناهكارند؛ و اگر از آنها بپرسند كه چرا نماز جمعه نمى‌خوانديد؟ مى‌گويند: آخر ما نمى‌توانستيم، بايد حكومت اسلامى باشد، مى‌گويند: بايد تشكيل حكومت ميداديد تا بتوانيد اقامه نماز جمعه كنيد! ... و مى‌بينيم كه همين نماز جمعه جلوى تمام آن احزاب را گرفت.

وقتى در طهران يك ميليون، دو ميليون، سه ميليون در نماز جمعه شركت مى‌كنند، آن حزبى كه حدّاكثر افرادش ده هزار تاست، بيست هزار تاست خجالت مى‌كشد بيايد بيرون! ولى اگر اين نماز تشكيل نشود اين يك ميليون نفر يا بيشتر هيچ معلوم نيستند، چون در خانه‌هاى خودشان يا در مساجد متفرّقند، يا تلويزيون تماشا مى‌كنند، يا قصّه گوش مى‌كنند، و يا به زمين فوتبال مى‌روند. ولى فلان حزب تمام افرادش را كه مثلًا ده هزار نفرند مى‌آورد و از تماشاچيان و ولگردها هم مقدارى ضميمه ميشوند آنگاه نشان ميدهد و مى‌گويد: تمام قدرت بدست ماست.

الحَمد لِلّه نماز جمعه عملى شد.^[۲]و مرحوم شهيد مطهّرى به من گفتند: من از اين موادّ شما چند فقره بيشتر مجال پيدا نكردم به آية الله بگويم؛ و بقيّه مواد براى مجالس بعد ماند كه ايشان هم به شهادت رسيد. رحمة الله عليه‌»

پانویس