کارهای قرآنی مستقل و ضمنی علامه طهرانی

منبع: آیت نورصفحه ۴۶۱ تا ۴۶۴

‌كارهاى قرآنى مستقلّ و ضمنى علامه طهرانی

غير از آنچه به صورت يك سيره مستمر در حركت علمى مرحوم حضرت آقا به عنوان يك اصل مشاهده مى‌شود كه تمامى مباحثى را كه مطرح مى‌كنند با تفسير آيات مربوطه شروع و پى‌گيرى مى‌نمايند- كه استخراج آيات تفسير شده به قلم ايشان در مجموعه آثارشان كارى است ديدنى و شايسته و قابل استفاده- آثار مستقلّى در تفسير و علوم قرآنى نيز تدوين كرده‌اند كه اجمالًا اشاره مى‌شود:

اوّل: «رساله بديعه» در تفسير آيه مباركه: الرّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ اللَهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ بِمَآ أَنفَقُوا ... كه به تناسب، مطالب فراوانى را پيرامون حقوق زنان و تشريح نحوه وصول آنان به كمال انسانى خويش و حرم امن الهى طرح و بررسى فرموده‌اند.

دوّم: «رساله نوين» در تفسير آيه مباركه: إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللَهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِى كِتَبِ اللَهِ ... كه بر اساس آن به اثبات تقويم اسلامى و لزوم پايدارى بر تاريخ هجرى قمرى و عدم مشروعيّت سال و ماه شمسى پرداخته و مطالب فراوانى را تبيين و تشريح نموده‌اند.

سوّم: «رساله نكاحيّه» در تفسير آيه مباركه: وَ لَا يَقْتُلْنَ أَوْلَدَهُنَّ ...، كه بر اساس آن به بحث پيرامون حرمت سقط جنين و استعمارى بودن نقشه كفرجهانى براى «كاهش جمعيّت» و محدود سازى نسل مسلمين مخصوصا شيعيان با انواع حيله‌ها و شعارها و ... پرداخته‌اند.

چهارم: «رساله مودّت» تفسير آيه: قُل لَآ أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبَى و نخستين قربانى: حضرت زهرا و فرزندش محسن سلام الله عليهما.

مطالبى كه در اين كتاب آمده است، خلاصه مباحثى است در تفسير آيه مودّت و لزوم محبّت اهل‌بيت عليهم السّلام، و نقل و بررسى برخى از وقايع بعد از رحلت حضرت رسول اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم تا شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها كه حضرت آقا در هشت جمعه، در ماههاى ربيع الأوّل و جُمادَى الاولى و جمادى الثّانيه سال ۱۳۹۱ هجرى قمرى در مسجد قائم طهران ايراد فرموده‌اند.

و در همان زمان آيات و روايات مورد بحث و شالوده‌اى از مباحث را مكتوب نموده‌اند تا در موقعيّت مناسب بازنويسى و تحرير شود. و سپس در ضمن مطالعات خود به مطالب و روايات ديگرى بر خورد نموده‌اند كه آوردن آنها را نيز در اين كتاب مناسب ديده‌اند، و در آخر نوشته خود اين معنى را متذكّر گرديده‌اند.

پنجم: تفسير سوره مباركه يس كه مجموعه سخنرانى‌هاى ايشان در ماه مبارك رمضان مى‌باشد و به خطّ خودشان ثبت گرديده تا در فرصت مناسب بازنويسى و تدوين گردد.

ششم: «نور ملكوت قرآن»: اين كتاب مجموعه‌اى چهار جلدى است كه شامل مباحث بسيارى در علوم قرآنى و اصول و مبانى تفسير است همچون: هدايت قرآن به بهترين راهها؛ بررسى تطبيقى نمونه‌هائى از برنامه‌هاى قرآن كريم با سائر برنامه‌ها؛ أحكام قرآن منطبق بر حق و جاودانى است؛ عينيّت نفس ملكوتى امام با حقيقت قرآن و صراط مستقيم؛ قرآن روشن كننده همه چيزاست و قابل نسخ نيست؛ منطق قرآن توحيد خالص در جميع شؤون است؛ لزوم بازگشت به قرآن و أحكام آن؛ عملى بودن يكايك أحكام قرآن در هر عصر؛ تأثير قرآن در سير نفوس مؤمنين در مدارج روحى و كمالات نفسانى؛ آداب و آثار تلاوت قرآن و لزوم تدبّر در آن؛ كيفيّت قرائت قرآن در نماز و غيره؛ محكمات و متشابهات قرآن؛ ثمره قرآن تربيت انسان كامل است؛ دعوت قرآن به سير در آيات آفاقى؛ عظمت اخلاق قرآن؛ عربيّت و إعجاز قرآن؛ عظمت و اصالت قرآن؛ كيفيّت جمع آورى و كتابت و طبع قرآن؛ قاطعيّت و واسعيّت قرآن؛ غير قابل تغيير بودن و عموميّت قرآن مجيد؛ و تواتر در عبارات و الفاظ آن.

در اين دوره همچنين بالمناسبه مباحثى چون فلسفه جهاد و قتل و بردگى در إسلام، حرمت سقط جنين و ديه آن و ردّ نظريّه تحديد نسل، عظمت و تقدّم علوم اسلامى بر علوم امروزى، مزاياى زبان عربى و لزوم تكلّم به آن براى جميع مسلمانان مورد شرح و تحليل قرار گرفته، و به تناسب بحث از نقش و موقعيّت قرآن كريم به عنوان يك كتاب آسمانى به نقد و بررسى بعضى كج‌فهمى‌ها از آيات كريمه قرآن مجيد پرداخته و برخى اشكالات وارده بر مقاله «بسط و قبض تئوريك شريعت» ^[۱]و كتاب «دانش و ارزش» و نيز كتابهاى «خلقت انسان» و «تكامل در قرآن» و «راه طى شده» بيان شده است.

لازم به ذكر است كه اين مجموعه، قسمت اوّل از دوره «أنوار الملكوت» است كه اصل آن خلاصه و نتيجه مباحثى است كه حضرت آقا در ماه مبارك رمضان سال ۱۳۹۰ هجرى قمرى پس از اداى فريضه عصر، و تتمّه آنرا در روزهاى جمعه در ماههاى شوّال المكرّم و ذو القعدة الحرام همان سال پيرامون پنج موضوع‌ أهمّيّت روزه و نماز و آداب مسجد و أهمّيّت قرآن كريم و أهمّيّت دعا و شرائط آن، مجموعا در سى و شش مجلس در مسجد قائم طهران ايراد فرموده‌اند.

و در همان زمان، آيات و روايات مورد بحث را با شرح مختصر و شالوده‌اى از مباحث براى تذكار خود در هنگام مراجعه ثانوى نوشته‌اند كه در حدود ۲۸۰ صفحه شده و آنرا در يك مجموعه تحت عنوان «مواعظ شهر رمضان ۱۳۹۰ هجريّه قمريّه» تجليد نموده‌اند.^[۲]

و سپس هنگاميكه در سال ۱۴۰۸ هجرى قمرى- پس از هجده سال- آنرا مجدّدا ملاحظه و شروع به بازنويس و تحرير آن تحت عنوان «دوره أنوار الملكوت» فرمودند تنها قسمت «رساله قرآن» آن كه خلاصه دوازده مجلس از آن مجالس و در اين مجموعه فقط هشتاد و دو صفحه است به يك دوره چهار جلدى با بيش از يكهزار و هشتصد صفحه تبديل شد؛ و طبعا اگر همين نسبت ملحوظ شود چنانچه خودِ ايشان بقيّه مجموعه را نيز به همين نحو بازنويسى و تحرير فرموده بودند به يك دوره چهارده جلدى بالغ مى‌گشت.

پانویس