علامه طهرانی و علم فقه

نویسنده: حضرت علامه آیت الله حسینی طهرانی

منبع: آیت نور صفحه ۴۳۸ تا ۴۵۶

علم فقه

فقه، بيانگر نحوه عمل انسان بر اساس أحكام إلهى است كه تمام ابعاد زندگى فردى و اجتماعى را شامل مى‌شود. چرا كه دين فقط مجموعه باورها و عقائد نيست، بلكه دين مجموعه‌اى فراگير از «عقائد»، «أحكام» و «آداب» است كه سراسر زندگى انسان از مراحل قبل از تولّد تا پس از مرگ را در بر مى‌گيرد و او را از مواهب الهى بهره‌مند مى‌سازد، به گونه‌اى كه آدمى در هيچ مقطعى يله و رها گذاشته نشده و در هيچ مطلبى او را به خود واگذار نكرده‌اند.

در هيچ مسأله‌اى نيست كه دين بگويد: من حكمى ندارم بلكه در همه مقاطع برنامه‌اى كامل و جامع و روشن و گويا دارد كه حركت بر اساس آن‌ سعادت بخش دنيا و آخرت است، و پياده كردن صحيح و كامل آن بهترين دنيا و بهترين آخرت و شيرين‌ترين زندگى با عشق خدا را نصيب انسان مى‌سازد و درهاى آسمان و زمين را بر روى او باز ميكند:

وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى ءَامَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَتٍ مِنَ السَّمَآءِ وَ الأَرْضِ.^[۱]

علم فقه متكفّل بيان اين خطّ سير صحيح الهى است، و فقيه متصدّى استخراج احكام از منابع عظيم آن همچون آيات قرآن و احاديث و سيره عملّيه رسول الله و ائمّه هدى عليهم الصّلوة و السّلام. و فقه شيعه بجهت اتّكاء بر ثقلين كه سفارش أكيد رسول خدا صلّى الله عليه و آله و سلّم ميباشد از غنا و وسعتى برخوردار است كه در هيچ مذهب و مرام دگرى نمونه آن را نمى‌توان يافت. فقهاء و مراجع بزرگ شيعه نيز همواره براى صيانت دين الهى در تلاش بوده‌اند؛ همانگونه كه مرحوم حضرت آقا در اين مورد مى‌نويسند:

«... خداى ناكرده بعضى از غير واردين تصوّر نكنند مرجعيّت شيعه كه نيابت حقّه از مقام امامت است، هدف از آن وصول به زخارف دنيا و تمتّع از لذائذ حيوانى است؛ بلكه مطلب كاملًا به عكس آنست و مراجع حقّه شيعه جز تحمّل بار مشكلات و صعوبت و ناراحتى و دردسر براى پاك نگاهداشتن شريعت حقّه از دستبرد اجانب و مخالفين و تربيت شاگردان حقيقى و واقعى مكتب جعفرى و إحياء علوم و رسوم شيعه در شيعيان كار ديگرى ندارند ... ^[۲]»

ايشان نيز با هوش و استعداد و حافظه قوىّ، و كار مداوم و گسترده تحصيلى و تتلمذ در نزد بزرگان وادى فقه و فقاهت، به درجات والاى اجتهادى‌ دست يافته و فقيهى مقتدر گشتند كه نه تنها در مسائل متداول به بحث و استخراج نظر خويش پرداختند، بلكه در وادى‌هاى جديدى كه كمتر مورد توجّه بوده به ميدان آمده و مبانى فقهى تازه‌اى مطرح نمودند، كه ملاحظه آن جالب توجّه و روشنگر بُعد فقهى و گسترده نگرى ايشان است.

برخى از آراء فقهى ايشان كه در «دوره علوم و معارف اسلام» بطور تفصيلى مورد بحث قرار داده و يا بدانها اشاره نموده‌اند از اينقرار است:

آثار و آراء فقهى‌

نوشتار اصلی:آثار و آراء فقهی علامه طهرانی

فهرست مباحث علمى فقهى‌

نوشتار اصلی:‌ تهیه فهرست مباحث علمی فقهی توسط علامه طهرانی

پانویس