روش تربیتی مرحوم آیت الله انصاری

۱. قرب فرائض و قرب نوافل اشاره است به طريقه‌اى كه از اين حديث قدسى مستفاد است: قالَ رَسولُ اللَهِ صَلَّى‌اللـه‌عَلَيهِ‌وَءالِهِ‌وَسَلَّمَ: قالَ اللـهَ:

ما تَحَبَّبَ إلَىَّ عَبدى بِشَى‌ءٍ أَحَبَّ إلَىَّ مِمّا افْتَرَضْتُهُ عَلَيهِ؛ وَ إنَّهُ لَيَتَحَبَّبُ إلَىَّ بِالنّافِلَةِ حَتَّى اُحِبُّهُ، فَإذا أَحْبَبْتُهُ كُنتُ سَمعَهُ الّذى يَسمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الّذى يُبْصِرُ بِهِ وَ لِسانَهُ الّذى يَنطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الّتى يَبطِشُ بِها وَ رِجْلَهُ الّتى يَمْشى بِها؛ إذا دَعانى أجَبْتُهُ وَ إذا سَأَلَنى أَعْطَيْتُهُ وَ ما تَرَدَّدتُ فى شَى‌ءٍ أَنا فاعِلُهُ كَتَرَدُّدى فى مَوْتِ مُؤْمِنٍ يَكرَهُ المَوتَ وَ أنا أَكْرَهُ مَسآءَتَهُ.

«هيچ بنده‌اى به سوى من أسباب محبّت خود را فراهم نمى‌سازد به چيزى كه محبوبتر باشد نزد من از آنچه كه من بر وى حتم و واجب نموده‌ام؛ و به طور حتم و يقين بنده من به سوى من أسباب محبّتش را گرد مى‌آورد با به‌جاآوردن كارهاى مستحبّ، تا جايى كه من او را دوست دارم؛ پس چون من او را دوست داشتم من گوش او هستم كه با آن مى‌شنود و چشم او هستم كه با آن مى‌بيند و زبان او هستم كه با آن سخن ميگويد و دست او هستم كه با آن مى‌دهد و مى‌گيرد و پاى او هستم كه با آن راه مى‌رود.

وقتى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم و وقتى كه از من درخواست كند به او عطا مى‌نمايم. و من هيچگاه تردّد ننمودم در چيزى كه مى‌خواستم آنرا به جاى آورم مانند تردّدم در مرگ مؤمنى كه اراده داشتم او را بميرانم؛ او مرگ را ناگوار مى‌داشت و من آزار و اذيّت او را ناگوار مى‌داشتم.»

حضرت علاّمه والد رضوان‌اللـه‌عليه در سند اين حديث شريف از كتب فريقين و بيان مفاد و معناى آن از كلمات علماء و عرفاى ذوى‌العزّوالمقدار، در مجلد أوّل از دوره اللـه‌ شناسى ص ۲۷۹ تا ص ۳۱۳، به صورت مشروح و مستوفى بحث نموده‌اند.

۲. علاّمه والد در كتاب شريف روح‌ مجرّد، ص ۱۲۵ و ۱۲۶ در ضمن حكايت گفتگوى خود با حضرت آية‌اللـه خسروشاهى مى‌فرمايند: من در نجف أشرف با آقاى أنصارى دوماه تمام بوده‌ام و يك سفر چهارده‌روزه به همدان رفته و تمام مدّت از نزديك حالات و مقامات و كمالات و شدّت عبوديّت وحرص مفرط در احترام به شريعت را به قدرى در ايشان قوى ديده‌ام كه شايد در بعضى از جاها به نظر حقير زياده‌روى هم به نظر مى‌آمد.