فکر

أمّا فكرى كه در روايات بر آن ترغيب أكيد شده و در مسير سلوك بدان سفارش مى‌شود، اصل آن عبارت است از «توجّه و حركت‌دادن قلب به آيات آفاقيّه و أنفسيّه و تأمّل و مداقّه در صنع و سير آنها»و رابطه متقابلى با نفى خواطر دارد و هر كدام ممدّ ديگرى است.

نویسنده: آیت الله حاج سید محمد صادق حسینی طهرانی

منبع: نور مجرد۴۷۷ و ۴۷۸

تعريف و اقسام فكر

أمّا فكرى كه در روايات بر آن ترغيب أكيد شده و در مسير سلوك بدان سفارش مى‌شود، اصل آن عبارت است از «توجّه و حركت‌دادن قلب به آيات آفاقيّه و أنفسيّه و تأمّل و مداقّه در صنع و سير آنها»^[۱] و رابطه متقابلى با نفى خواطر دارد و هر كدام ممدّ ديگرى است.

و داراى أقسام مختلفى مى‌باشد: گاه تفكّر در آيات آفاقيّه و تأمّل در ربط موجودات با خداوندمتعال و سريان علم و قدرت حضرت حقّ در آنهاست، و گاه تأمّل و تفكّر در نفس خود انسان است منحصرا، و گاه تفكّر در عدم است، و گاه تفكّر در سريان توحيد در عالم و فقر محض‌بودن نفس و ارتباط آن با خالق، و گاهى تفكّر در إحاطه حقيقت ولايت بر همه موجودات و اتّصال موجودات با خداوند متعال از آن طريق، و گاه تفكّر در مرگ و انتقال نفس به نشئه آخرت، و غير ذلك كه هر كدام از آنها مربوط به مرحله‌اى است و به حسب درجات سالك و گاه به حسب شرائط، وى را به آن ملتفت مى‌نمودند.

تفكّر در مرگ بيشتر براى مبتديان است، و تفكّر در نفس و توجّه به نفس را به سالكان راه‌رفته كه از قدمهاى ابتدائى گذشته و محبّت خداوند در دلشان تا حدودى راسخ‌شده و زمينه براى توجّه به نفس و جمع‌كردن خود در ايشان فراهم شده بود دستورمى‌دادند، و تفكّر در عدم را به اوحدىّ از افراد مى‌فرمودند.^[۲]

در مكّه توجّه به توحيد و در مدينه توجّه به ولايت رسول‌اكرم صلّى‌الله‌عليه‌وآله بايد باشد

به شاگردانى كه به مكّه‌مكرّمه و مدينه‌منوّره مشرّف‌مى‌شدند مى‌فرمودند: در مكّه تمام توجّهتان به عظمت توحيد باشد، به خانه خدا نيز كه نظر مى‌كنيد توجّه به عظمت توحيد داشته باشيد؛ و در مدينه توجّهتان به ولايت حضرت رسول اللـه صلّى‌اللـه‌عليه‌وآله‌وسلّم و نفس نفيس آن‌حضرت كه تمام عالم وجود را گرفته است باشد.

نوشتارهای وابسته

• ذکر
• نفی خواطر

پانویس